Kafkasya Topluluklarından Karapapak/Terekeme Türkleri Kimdir?

Yazar: admin · Yayımlanmış Aralık 10, 2018 · Güncellendi Mart 8, 2019

Günümüzde Türkiye başta olmak üze- re Gürcistan,Azerbaycan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Ermenistan gibi ül-kelerde yaşayan sayıları yaklaşık bir milyon ci- varında olan ve kendileriniKarapapak yahut bazen Terekeme olarak adlandıran bu Türk topluluğuna dairyazılı metinler oldukça kı- sıtlıdır. Bu Türk topluluğunun hangi Türk kavimleriyle akraba olduğu yahut nereden geldiğikonusunda birçok görüş ileri sürül-mektedir. Karapapak yahut diğer adıyla Terekemelerin; Peçeneklerin, Hazarların,Kıp- çakların, Oğuzların birleşmesiyle oluşan bir kavim olduğu anlaşılmaktadır.Yakın dönem tarihi bulgulara göre Kıpçak/Oğuz karışımı bir Türk topluluğudur.Karapapak/Terekeme Türklerinin ana vatanı konumundaki Borçalı Bölgesitarihte Kıpçak bölgesidir. AltınOrda Devletinin yıkılması sonrasındaOrta Asya’dan Anadolu’ya doğru göç eden Türkmen toplulukları günümüzdekiAzerbaycan ve İran coğrafyasına yerleşmişlerdir. Osmanlı-Safevi mücadelesinde Azerbaycan ve İran bölgesinden gelenOğuz/Avşar kitleleri Borçalı bölgesine yerleşmişlerdir. Bölgedeki Kıpçakguruplarıyla karışan boylar zamanla Karapapak/Terekeme olarak adlandırılmayabaşlanmıştır. Karapapak/Terekeme Türkleri- nin tarihi Kafkasya, Doğu Anadolu veİran coğrafyasıyla yakından alakalıdır. Bu bölgelerdeki tarihi olaylarda buTürk topluluğunu görmek mümkündür.

Kafkasya Bölgesi, tarihi geçmişi içeri- sinde birçokkavmin mücadele alanı olmuştur. Bunedenle de bölgede yaşayan toplulukların sık sık göç ederek yer değiştirmesi deolağandır. Kafkasya’daki mücadelelerden Karapapak/Terekeme Türkleri oldukça fazla etkilenmişlerdir. Bu Türk topluluğununsavaşçı ve mücadeleci özellikleri dolayısıyla büyük devletlerin hepsi kendisafında yer al- maları için girişimlerde bulunmuştur. Kıpçak gruplarınınGürcü Krallığı tarafından ordu da savaşçı olarak kullanılması tarihteonlara önemli avantajlar kazandırmıştır. Aynı biçimde Osmanlılar, Ruslar veİranlılar (Safevi ve Kaçar), Karapapak/Terekeme Türklerini kendi ordularındayardımcı kuvvet olarak kullanmışlardır. Taraf oldukları devletlerin yenilmesinedeniyle Karapapak/Terekeme Türkleri de kendi coğrafyalarından göç etmekzorunda kalmışlardır. İşte bu nedenlere bağlı olarak günümüzdeKarapapak/Terekeme Türkleri dağınık bir coğrafyada yaşamaktadırlar. Karapapak/TerekemeTürklerinin ortaya çıkışı ve yerleştikleri sahaları detaylı biçimde açıklamayageçmeden önce bu kavme isim olan Karapapak ve Terekeme terimlerini açıklamakdaha yararlı olacaktır.